พะเยา เป็นเมืองเก่าแก่เมืองหนึ่งในแถบลานนาไทย เดิมมีชื่อว่า ภูกามยาว หรือ พยาว มีอายุกว่า 900 ปี โดยพ่อขุนศรีจอมธรรม กษัตริย์แห่งราชวงศ์ลัวะจักรราชหิรัญนครเงินยาง เมืองเชียงแสน และเจริญรุ่งเรืองสูงสุดในสมัยพ่อขุนงำเมือง ต่อมามีการเปลี่ยนแปลงการปกครองตามอิทธิพลของอาณาจักรต่างๆ ที่ผลัดกันมีอำนาจในแถบนี้ จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พยาวเปลี่ยนชื่อเป็นพะเยา และรวมอยู่กับจังหวัดเชียงรายจนในปี พ.ศ. 2520 จึงได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็นจังหวัดพะเยา
พะเยามีเนื้อที่ประมาณ 6,335 ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครองออกเป็น 9 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองพะเยา อำเภอจุน อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงม่วน อำเภอดอกคำใต้ อำเภอปง และอำเภอแม่ใจ อำเภอภูซาง อำเภอภูกามยาว แผนที่ หมายเลขโทรศัพท์ที่สำคัญ ตำรวจทางหลวง โทร. 1193 ที่ว่าการอำเภอเมือง โทร. 0 5443 1390 เทศบาลเมือง โทร. 0 5443 1350 ประชาสัมพันธ์จังหวัด โทร. 0 5448 1704, 0 5441 1428 หอการค้าจังหวัด โทร. 0 5448 3903 สมาคมธุรกิจท่องเที่ยว โทร. 0 5441 2699 โรงพยาบาลพะเยา โทร. 0 5441 0501-11 สถานีตำรวจภูธรอำเภอเมือง โทร. 0 5443 1143, 0 5443 1888 ตำรวจท่องเที่ยวเชียงราย โทร. 0 5371 7779, 0 5371 7796, 1155 สถานีขนส่งจังหวัด โทร. 0 5443 1488