นครนายก สันนิษฐานว่าเคยเป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดี หลักฐาน คือแนวกำแพงเนินดินและสันคูเมืองที่ตำบลดงละคร แต่ชื่อ “นครนายก” นั้นปรากฏหลักฐานในสมัยอยุธยาว่าเป็นเมืองหน้าด่านทางทิศตะวันออก สมัยพระเจ้าอู่ทอง ใน พ.ศ. 2437 รัชกาลที่ 5 ทรงจัดลักษณะการปกครองโดยแบ่งเป็นมณฑลนครนายกจัดอยู่ในเขตมณฑลปราจีนบุรี จนกระทั่ง พ.ศ. 2445 ทรงเลิกธรรมเนียมการมีเจ้าครองเมือง ให้มีตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดขึ้นแทน และในช่วง พ.ศ. 2486-2489 ได้โอนนครนายกไปรวมกับจังหวัดปราจีนบุรี และสระบุรี หลังจากนั้นจึงแยกเป็นจังหวัดนครนายก
จังหวัดนครนายกเดิมชื่อว่า “บ้านนา“ เล่ากันว่าในสมัยกรุงศรีอยุธยา ดินแดนของนครนายกเป็นป่ารกชัฏเป็นที่ดอน ทำนาหรือเพาะปลูกอะไรไม่ค่อยได้ผลและมีไข้ป่าชุกชุม ผู้คนจึงอพยพไปอยู่ที่อื่นจนกลายเป็นเมืองร้าง ต่อมาพระมหากษัตริย์ทรงทราบความเดือนร้อนของชาวเมืองจึงโปรดเกล้าฯ ให้เลิกภาษีนาเพื่อจูงใจชาวเมืองให้อยู่ที่เดิมทำให้มีผู้คนอพยพมาอยู่เพิ่มมากขึ้น จนเป็นชุมชนใหญ่และเรียกเมืองนี้กันติดปากว่า “เมืองนายก”
สภาพพื้นที่ของจังหวัดนครนายกโดยทั่วไปเป็นที่ราบอยู่ในหุบเขาตอนเหนือและตะวันออก เป็นเนินสูงและป่าเขาติดต่อกับเขาดงพญาเย็น ส่วนทางตอนกลางและตอนใต้เป็นที่ราบลุ่ม ภูเขาที่สำคัญ คือ เขาใหญ่ เขาเขียว เขาชะโงก และเขานางรอง เป็นต้น ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร และเกิดน้ำตกที่สวยงามหลายแห่ง
จังหวัดนครนายก มีพื้นที่ประมาณ 2,122 ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครองออกเป็น 4 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง อำเภอบ้านนา อำเภอองครักษ์ และอำเภอปากพลี
อาณาเขต ทิศเหนือ ติดต่อกับจังหวัดสระบุรีและนครราชสีมา ทิศใต้ ติดต่อกับจังหวัดฉะเชิงเทรา ทิศตะวันออก ติดต่อกับจังหวัดปราจีนบุรี ทิศตะวันตก ติดต่อกับจังหวัดปทุมธานี
แผนที่
หมายเลขโทรศัพท์ที่สำคัญ ประชาสัมพันธ์จังหวัด โทร. 0 3731 3615 , 0 3731 3615 สำนักงานจังหวัด โทร. 0 3731 1273, 0 3731 1273 , 0 3731 3546 , 0 3731 3546 สถานีเดินรถโดยสารประจำทาง โทร. 0 3731 1932 , 0 3731 1932 ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ โทร. 0 3731 1151 , 0 3731 1151 โรงพยาบาลบ้านนา โทร. 0 3738 1833 , 0 3738 1833 โรงพยาบาลองครักษ์ โทร. 0 3739 1366 , 0 3739 1366 โรงพยาบาลปากพลี โทร. 0 3739 9793-4 โรงพยาบาลนครนายก โทร. 0 3731 1151 , 0 3731 1151 สถานีตำรวจภูธรอำเภอเมือง โทร. 0 3731 1285 , 0 3731 1285 , 0 3731 3550 , 0 3731 3550 สถานีตำรวจภูธรอำเภอบ้านนา โทร. 0 3738 2014 , 0 3738 2014 สถานีตำรวจภูธรอำเภอปากพลี โทร. 0 3739 9600 , 0 3739 9600 สถานีตำรวจภูธรอำเภอองครักษ์ โทร. 0 3739 1301 , 0 3739 1301 ตำรวจทางหลวง โทร. 1193 ตำรวจท่องเที่ยว โทร. 1155